قدرت صندوق رای در توسعه کشورها چگونه است؟

صندوق رای قدرتی بی نظیر در عبور دادن جامعه از بن بست ها و چالش ها دارد. نمونه های فراوانی در کشورهای توسعه یافته مشاهده شده که رهبران سیاسی در مواجهه با مشکلات و چالش های کلان به آرای عمومی مراجعه کردند و رای و دیدگاه مردم تعیین کننده جهت گیری سیاسی و اقتصادی آن جامعه بوده است. نمونه های اخیر این موضوع در مساله برگزیت و مشخص تر از همه انتخابات اخیر آمریکا دیده شد. در موضوع برگزیت، از همان اوان شکل گیری اتحادیه اروپا، انگلیسی ها به دلیل موقعیت جغرافیایی و دوری آنها از مرکز اروپا و همچنین روابط فرا آتلانتیکی با آمریکا نگرش مثبتی به اتحادیه اروپا نداشتند. برای همین با اینکه در گذر زمان با تقویت بحث های منطقه گرایی و همگرایی متقابل اقتصادی، لندن به جمع برلین و پاریس پیوست و در گسترش مرزهای اتحادیه اروپا تلاش کرد؛ اما هیچ وقت هویتش را در اتحادیه اروپا تعریف نکرد و رویکردی همواره مستقل تر پیگیری می کردند. 

کوتاه سخن اینکه موضوع تداوم رابطه انگلیس با اتحادیه اروپا همواره به عنوان موضوعی چالش در سطح سیاستگذاری انگلیسی ها مطرح بود و نارضایتی شان را به طرق مختلف با حضور در جمع اروپایی ها ابراز می کردند. این مساله چالشی برای آینده سیاسی و اقتصادی انگلیس بود. دولتمردان انگلیس برای حل این چالش به سراغ صندوق رای و همه پرسی رفتند و در رقابتی نفس گیری میان آری به اتحادیه اروپا و نه به اروپا در نهایت با اختلافی اندک مخالفان اتحادیه اروپا در انگلیس پیروز شدند و رسما انگلیس از جمع اروپایی ها خارج شد. 

پرسش در اینجاست که چه مکانیسم و ابزاری بهتر از صندوق رای می توانست بدون هزینه و چالش سیاسی این مساله را برای دولتمردان انگلیس حل کند. وقتی سخن از قدرت صندوق رای است در یک چنین مواقع و بستری است که جامعه برای اتخاذ تصمیمات بزرگ و تعیین کننده هیچ مسیری مطمئن تر از رای و نظر مردم را ندارد. دیگر امروز در انگلیس کسی دیگری را  نسبت به مساله برگزیت مورد عتاب قرار نمی دهد. حتی حامیان حضور در اتحادیه اروپا معترف به این موضوع هستند که اکثریت مردم انگلیس خواهان خروج بودند و رای و نظر اکثریت محترم و ارزشمند است. 

مورد دیگری که قدرت صندوق رای و آرای مردم درون آن را در مقیاس جهانی نشان داد انتخابات سوم نوامبر سال ۲۰۲۰ در آمریکا بود. در خصوص این مساله که ترامپ بزرگترین تهدید بشریت در هزاره سوم میلادی بود، هیچ جای ابهام و تردیدی وجود ندارد. تقریبا همه تحلیلگران و جامعه شناسان روی این موضوع اتفاق نظر داشتند که جهان با بودن رهبرانی مثل ترامپ به سمت انشقاق، بی ثباتی و ناامنی سوق می یافت. ترامپ با نگرش تمامیت خواهانه نظم و ثبات جهانی را نشانه گرفته بود. تجارت بین الملل به ابزاری برای امیال سیاسی ترامپ تبدیل شده بود. نهادهای بزرگ بین المللی نظیر آژانس های امدادرسانی و حقوق بشری جایی در نظام فکری ترامپ نداشت. به بیان دیگر، نظام بین الملل چهار سال پرتنش و اضطراب گونه را در دوره حضور ترامپ سپری کرد. طبق قاعده دموکراسی، ترامپ برای ادامه حضور سیاسی اش نیاز به رای مردم داشت و اینجا بود که صندوق رای به مثابه سدی محکم در برابر ترامپ قرار گرفت و مانع از ادامه حضورش در صحنه سیاست آمریکا شد. نتیجه حاصله از صندوق رای، یک” نه” بزرگ به ترامپ و باورها و بینش های سیاسی او بود و ترامپ با تمام دغل بازی های سیاسی اش قدرت را در آمریکا ترک کرد و تنفسی جدید به صلح و امنیت بین المللی در مقیاس جهانی داده شد.

مروری بر این تجربیات، گویای این امر است که صندوق رای، امری مقدس و تاثیرگذار است و بهترین مکانیسم برای غلبه بر چالش ها و حل معضلات پیش رو در جوامع و حتی، جهان به شمار می رود. به تعبیر دیگر، ایجاد هر نوع تحول معنادار به نفع مردم با پاس داشتن رای مردم امکان پذیر است. برای همین، ضرورت دارد همه تلاش ها و راهبردها در کشور از سوی جریان های سیاسی و نهادهای قدرت معطوف به پاسداری از صندوق رای باشد و گفتمان مشارکت حداکثری و انتخاباتی رقابتی نیز در چنین قالب و بستری معنا و مفهوم می یابد.

با مشارکت حداکثری در بستر فضای رقابتی می توان امیدوار به تحول و حرکت رو به جلو در کشور بود. امروز ایران اسلامی نیاز به وحدت در داخل و ترمیم آسیب های اجتماعی دارد. روی کار آمدن دولتی با پشتوانه بالای مردمی تنها گزینه موجود و ممکن برای تقویت حس اعتماد اجتماعی و همبستگی ملی است. این دولت می تواند با تقویت همدلی در داخل، زمینه را برای حل معضلات بیرونی کشور با اتکا به قدرت رای مردم فراهم سازد.

امروز همه نگاهها در بیرون از کشور معطوف به انتخابات ۲۸ خردادماه است. طبیعی است که حضور و مشارکت  گسترده مردم در این انتخابات حامل این پیام برای قدرت های منطقه ای و جهانی خواهد بود که ایران اسلامی از همبستگی قوی درونی برخوردار بوده و این امر باعث افزایش عزت و اقتدار بیشتر کشور در صحنه های منطقه ای و بین المللی خواهد شد. نباید گذاشت چنین فرصت ارزشمندی از دست برود.