واکسیناسیون؛ تنها راه نجات ملی از قید کووید۱۹

امیرحسین جلالی ندوشن روانپزشک، یکشنبه ۹ خرداد در یادداشتی در روزنامه ایران نوشت: شر با همه‌گیری بیماری‌های عفونی بیگانه نبوده و نیست. اما آنچه باعث شد تا کووید۱۹ به این اندازه جامعه جهانی را زمینگیر کند نوپدید بودن این عفونت و البته ناآمادگی جوامع برای رویارویی با یک بیماری عفونی جدید بود. سال‌هاست که جوامع بیش از بیماری‌های واگیر به بیماری‌های غیرواگیر و عوارض و پیامدهای آن فکر می‌کنند.

راه‌حل کنترل و مدیریت بیماری‌های عفونی هم تقریباً مشخص است؛ درمان موارد مبتلا و قطع چرخه انتقال بیماری از طریق حذف عامل بیماری‌زا بسته به نوع بیماری و البته واکسیناسیون به عنوان راهی برای ایجاد ایمنی جمعی در برابر ویروس یا میکروب به گونه‌ای که آنقدر از حجم عامل میکروبی یا ویروسی در جامعه کاسته شود که تعداد موارد جدید کم  و البته از میزان مرگ‌ومیر بیماری کاسته شود. با وجود این به دلایل مختلفی، نگرانی‌هایی در مورد واکسیناسیون در جوامع مختلف و از جمله در کشور ما ایران وجود دارد که باعث شده میل به واکسیناسیون کاهش یابد.

اجازه بدهید وضعیت کنونی را ملاک نگیریم. هم‌اکنون به علت روند کند واکسیناسیون در کشور و البته به دلیل احساس عمومی در باب اینکه دولت نسبت به این نیاز ملی عنایت کافی ندارد در جامعه نیاز و عطش برای واکسیناسیون ایجاد شده است. اما تصور کنید که گروه‌های پرخطر واکسینه شوند و واکسن به اندازه کافی در اختیار قرار گیرد. در آن صورت شرایط تغییر خواهد کرد. هم‌اکنون نیز در اروپا نزدیک به ۲۵ درصد افراد از واکسیناسیون پرهیز می‌کنند و یا در امریکا دولت مجبور به اعمال مشوق‌هایی برای ترغیب گروه‌هایی از مردم به تزریق واکسن شده است.

این موضوع را نمی‌توان از نظر دور داشت که در سال‌های اخیر میزان سرمایه‌ اجتماعی و از جمله سرمایه اجتماعی نهادی در کشور کاهش یافته است. این اتفاق باعث کاهش اعتماد به نهادهای تصمیم‌گیری و سیاستگذاری کشور شده است. از این‌رو برخی از مردم توصیه‌های آنها را با دیده شک می‌نگرند. از سوی دیگر متأسفانه رفتار سیاسی با یک پدیده علمی و اجتماعی مثل واکسیناسیون که توسط گروهی از سیاستمداران از جمله برخی نمایندگان مجلس و بعضی خبرگزاری‌ها و رسانه‌های سیاسی طی چند ماه گذشته رخ داده به‌رغم میل این افراد، باعث بی‌اعتمادی به امر واکسیناسیون شده است.

متأسفانه  این گروه‌ها اعتماد کلی به واکسیناسیون را ناخواسته هدف گرفته‌اند. موج اخبار منفی درباره عوارض واکسن در کشورهای امریکا و برخی کشورهای اروپایی به بی‌اعتمادی به آنها منجر نمی‌شود، بلکه ناخودآگاه واکسن را در ذهن مخاطب با عوارض همراه می‌کند.

از سویی گزارش‌های ناشیانه محدود عوارض واکسن‌های موجود توسط رسانه‌ها در مقیاس وسیع در غیاب درک انتقادی در مخاطب و سواد رسانه‌ای ناکافی باعث نگرانی‌هایی شده است. هر دارویی عوارضی دارد و این ابداً به معنای خطرناک بودن دارو نیست. به نظر می‌رسد سیاستمداران باید مسئولانه‌تر عمل کنند و البته نهادهای متولی آموزش عمومی، ارتقای آگاهی‌ها در این زمینه را جدی بگیرند. امیدوارم بزودی روی بیلبوردهای شهرداری در مورد واکسن بخوانیم.